Ülkemiz, zengin toprakları ile pek çok bitkiyi yetiştirmeye olanak sağlamaktadır. Bu bitkilerden birisi ise çavdardır. Çavdar çok önemli ve insan sağlığı açısından faydaları saymakla bitmeyen bir tahıldır. Çavdar tahılının öğütülmesi ile elde edilen çavdar ununu hayatımızın pek çok alanında kullanabiliriz. Üstelik beyaz un yerine kullanılan bu çavdar unu hem sağlığa yararlı hem de kalorisi daha azdır. Bu yazımızda sizlere çavdarın ne olduğunu, çavdarın faydalarını, çavdarın nasıl elde edildiğini ve çavdarı nasıl tüketebileceğinizi açıkladık.
Çavdar Nedir?
Çavdar sağlık açısından çok önemli bir yere sahip, ayrıca ülkemizde de üretimi fazla olan bir tahıldır. Çavdar’ın öğütülmesi ile elde edilen çavdar ununun tüketilmesi doktorlar tarafından önerilmektedir. Ülkemizde daha çok Akdeniz Bölgesi'nde çavdar yetiştirilmektedir. Diğer bölgelerde ise Akdeniz Bölgesi'ne göre daha az olsa da çavdar üretimi yapılmaktadır.
Çavdar M.Ö. 6500 yıllarından bu zamana kadar gelmiş tahıl familyasının önemli bir bireyidir. Diğer tahıl bitkileri soğuğa karşı dayanıksızdır ancak Rusya’da ortaya çıkmasıyla anladığımız gibi çavdar soğuğa karşı oldukça dayanıklı bir bitkidir. Üretildiği toprağın yapısının hem gevşek hem de nemli olması önemlidir. Yapısı bakımından Arpa ile benzerlik görülmektedir.
Çavdar çok besleyici bir ürün olduğu için hayvan yetiştiricileri tarafından hayvanların öğünleri arasında da yer almaktadır.
Çavdarın ununun besin değerlerini inceleyecek olursak: 100 gr çavdar unu 330 kalori civarındadır. Buğdaydan üretilen buğday ununa oranlar 40 – 50 kalori arası daha azdır. %70’i karbonhidrat olan çavdar ununun 100 gramında 70 gram karbonhidrat bulunmaktadır. 100 gramında yaklaşık 7 gram protein ve 7 gram lif bulunmaktadır. Ayrıca potasyum, kalsiyum, demir gibi insan sağlığı açısından önemli olan maddeleri de içermektedir. Çavdarın fayda bakımından zengin olmasının sebebi zengin içeriğe sahip olmasıdır. Vücudun günlük besin ihtiyaçlarını neredeyse karşılamaktadır.
Çavdar Nasıl Elde Edilir?
Çavdar ekim bakımından kolay bir bitkidir. Mineral bakımından zengin olmayan yani verimsiz topraklarda bile üretiminin yapılması mümkündür. Ülkemizin Doğu’sunda üretimi yapılmaktadır. Bunun en büyün nedeni ise çavdarın soğuğa dayanıklı bir bitki olmasıdır. Kökleri kuvvetli olduğu içinde toprağa tutunması kolaydır. Çavdar elde etmeden önce ekim yapacağınız toprağı işlemeniz gerekiyor. Yaklaşık 20 – 30 cm kadar derinlikte işleme yapmanız yeterli olacaktır. Verimi en üst düzeye çıkarmak istiyorsanız çavdar ekiminim art arda yapmalısınız.
Toprağı hazırladıktan sonra çavdarın belirli aralıklar ile düzenli bir şekilde ekilmesi gerekiyor. Toprağın yüzenin 3 – 4 cm kadar altına ekim yapmak yeterli olacaktır. Ancak burada çok hassas olmanız gerekiyor. 4 cm’den daha derine kesinlikle çavdar tohumu ekimi yapmamalısınız.
Çavdar yetiştiriciliği esnasında sulama yapmanıza gerek kalmıyor. Kurak bir toprağa sahip değilseniz, çavdar su ihtiyacını toprak yardımıyla karşılayabilmektedir. Fazla su vermek çavdar üretimini desteklemez aksine olumsuz etkilenmesine neden olur. Gübre ile çavdar üretiminizi destekleyebilir ve verimini arttırabilirsiniz.
Çavdarın Faydaları Nelerdir?
Çavdar faydaları saymakla bitecek gibi değildir. Size başlıca çavdar faydalarını sıralayalım:
-Doktorlar ve diyetisyenler tarafından önerilmesinin nedeni bağırsakların çalışmasına destek olmasıdır. Bu sayede bağırsaklarınız çalışır ve kilo kontrolü sağlar.
-Ayrıca çavdarın faydalarından bir diğeri ise çavdar ununun diğer unlara oranla daha az kaloride olmasıdır.
-Unların, şeker hastası bireyler için önerilmediğini biliyoruz ancak çavdar unu, tam tersi şekilde şeker hastaları için önerilmektedir. İnsülin direncini kontrol altına alan çavdar, şeker hastalığı belirtilerini azaltır.
-Özellikle kadınların çavdar tüketimi çok önemlidir. Çavdar menopoza giren kadınların kolesterol rahatsızlığına yakalanmaması için çok önemlidir.
-Bağırsakları üzerinde olumlu etkileri bilinen çavdarın bağırsak kanserine yakalanma olasılığını düşürdüğü ayrıca, bağırsak kanseri hastalarının iyileşmesine destek olduğu yapılan araştırmalar sonucu kanıtlanmıştır.
-Kilo problemi yaşayan ve erken acıkan bireyler için çavdar bire birdir. Çavdar lif bakımından zengin olduğu için uzun süre tokluk hissi vermektedir.
Çavdar Nasıl Tüketilir?
Çavdarın en çok un haline getirilip ekmek yapılarak tüketildiği görülmektedir. Çavdar ekmeği hem normal ekmek gibidir hem de normal ekmek gibi zararlı değildir. Uzmanlar tarafından çavdar unu kullanımı önerilmektedir.
Yine un haline getirilmiş çavdar ile çorba yapabilirsiniz.
Tatlılarda çavdar unu kullanmanız sağlıklı tatlılar yapmanızı sağlayacaktır. Un kullanacağınız tatlılarda çavdar unu kullanabilirsiniz.
Unlu mamuller; poğaça, kurabiye, simit, kek gibi ürünleri çavdar ekmeği ile yapabilirsiniz.
Çavdar ezmesi son zamanlarda çok tercih edilmektedir. Sabah kahvaltısında çavdar ezmesi tüketmeniz sindirim sisteminiz açısından önemlidir.